ตั้งระดับนัยสำคัญ 0.05 หรือ 0.01 ... เท่าไหร่ดี !?

ระดับนัยสำคัญ (Level of significance) หมายถึงโอกาสที่จะเกิดความคลาดเคลื่อนในการสรุปผลตามผลการทดสอบสมมุติฐานซึ่งจะสะท้อนถึงความเชื่อมั่นในการสรุปตามผลการทดสอบ หรือเป็นการแสดงว่าข้อสรุปนั้นเชื่อถือได้มากน้อยเพียงใดนั่นเอง
โดยทั่วไประดับนัยสำคัญทางสถิติจะกำหนดไว้ไม่เกิน 3 ระดับ คือ ที่ .05, .01 และ .001 ระดับนัยสำคัญที่ .05 หมายถึง โอกาสที่ไม่เป็นไปตามข้อสรุปมีเพียง .05 ใน 1.00 หรือ 5 ส่วนใน 100 ส่วน นั่นคือคลาดเคลื่อนไม่เกิน 5% นั่นเอง ซึ่งเมื่อมองในมุมกลับก็คือเชื่อได้ไม่ต่ำกว่า 95% ดังนั้น ณ ระดับนัยสำคัญ .01 และ .001 ก็จะมีความเชื่อมั่นได้ 99% และ 99.9% ตามลำดับ
ในการวิจัยทุกประเภทย่อมต้องการผลที่มีความคลาดเคลื่อนต่ำสุด และมีความเชื่อมั่นสูงสุดเสมอ
การตรวจประเมินงานวิทยานิพนธ์ ภาคนิพนธ์ หรือผลงานทางวิชาการประเภทงานวิจัย ข้าพเจ้าสังเกตเห็นอยู่เสมอว่าการเสนอตารางวิเคราะห์ข้อมูลในบทที่ 4 ซึ่งเป็นบทที่ว่าด้วยผลการวิเคราะห์ข้อมูลนั้น มักจะพบว่าในกรณีผลการทดสอบที่มีนัยสำคัญที่ระดับแอลฟา .05 เมื่อพิจารณาข้อมูลในการทดสอบดังกล่าวนั้นแล้วพบว่ายังคงมีนัยสำคัญในระดับ .01 อยู่อีก ซึ่งมีความคลาดเคลื่อนลดลง
และความเชื่อมั่นสูงมากกว่าที่ระบุไว้ แล้วทำไมผู้วิจัยจึงไม่ตั้งระดับนัยสำคัญที่ต่ำกว่า มันคงไม่ใช่เหตุผลว่าเพราะการทบทวนวรรณกรรมแล้วเห็นว่างานวิจัยที่เกี่ยวข้องได้ตั้งระดับนัยสำคัญไว้เช่นเดียวกับที่ผู้วิจัยตั้งไว้
ในปัจจุบันมีการใช้เครื่องคอมพิวเตอร์ช่วยในการคำนวณ ทำให้สามารถบอกระดับนัยสำคัญได้ละเอียดกว่า ซึ่งน่าจะตรงกับข้อเท็จจริงของการศึกษาได้ดียิ่งกว่า แม้นว่านักวิจัยส่วนใหญ่จะยังคงนิยมใช้ระดับนัยสำคัญ 2 หรือ 3 ระดับดังกล่าวอยู่ก็ตาม

*** ในการวิจัยเชิงทดลอง (Experimental research) โดยเฉพาะอย่างยิ่งทดลองกับกลุ่มเล็ก ๆ ควรใช้ระดับแอลฟาเป็น .01 หรือ .001 ส่วนในการวิจัยภาคสนามหรือเชิงสำรวจ (Field studies and surveys) นิยมใช้เป็น .05 ( Kohout. 1974 : 306)